سرفصل ها
طلاق چیست و انواع طلاق در ایران
طلاق چیست؟ طلاق از نظر لغوی به معنای رها شدن است. طلاق به معنی پایان قانونی ازدواج و جدا شدن زن و شوهر از یکدیگر است و پس از طلاق و جدایی حقوق و تکالیف متقابلی که بین زن و شوهر در هنگام ازدواج وجود داشته از میان میرود.
طلاق مانند ازدواج با خواندن صیغه، صورت میگیرد، اما برخلاف ازدواج، جزء ایقاعات است، یعنی یک طرفه است و تنها از سوی مرد انجام میشود.
* نکته: طبق ماده ۱۱۳۹ قانون مدنی، طلاق مخصوص عقد دائم بوده و زن در عقد منقطعه (عقد موقت) با پایان مدت یا بذل (بخشش) آن از طرف شوهر از زوجیت خارج میشود.
انواع طلاق در ایران کدام است؟
بر اساس قانون مدنی انواع طلاق بر طبق قواعد فقهی تعیین شدهاند. انواع طلاق و جدایی براساس اثری که خواهد داشت را میتوان به دو دسته کلی تقسیم کرد:
۱- طلاق رجعی: طلاق رجعی به این معناست که در زمان عده میتوان از طلاق رجوع (بازگشت) کرد. به دلیل اینکه رابطه زناشویی با این طلاق کاملاً از بین نرفته است.
۲- طلاق بائن: بر خلاف طلاق رجعی، در طلاق بائن با انجام طلاق و جدایی رابطه زناشویی پایان مییابد و زن و شوهر کاملاً از هم جدا میشوند. همچنین، اگر زن و مرد بخواهند به زندگی مشترک بازگردند باید دوباره عقد کنند.
موجبات طلاق چیست؟
منظور از موجبات یا اسباب طلاق چیزهایی است که مجوز طلاق و جدایی همسران زن و شوهر به شمار آمده و با استناد به آنها میتوان اقدام به جدایی نمود.
موجبات طلاق به شرح زیر میباشد:
۱- طبق ماده ۱۳۳ قانون مدنی، مرد میتواند با مراجعه به دادگاه زن خود را طلاق دهد.
۲- مطابق مواد ۱۰۲۹، ۱۱۲۹، ۱۱۳۰ قانون مدنی، زن میتواند در موارد خاصی از دادگاه درخواست طلاق و نماید.
* زوجین (زن و شوهر) میتوانند، طبق مواد ۱۱۴۵ و ۱۱۴۶ قانون مدنی، در مورد طلاق با هم توافق کنند.
۱- طلاق بائن چیست؟
طلاق بائن به طلاقی گفته میشود که در آن مرد حق رجوع و بازگشت به زن را ندارد. در طلاق بائن چه زن عده داشته باشد و چه نداشته باشد، رجوع مرد به او جایز نمیباشد. این نوع طلاق و جدایی در مقابل طلاق رِجعی است که در آن، مرد در زمان عده، حق رجوع دارد.
(ایام عده: مدت زمانی است که زن پس از جدایی یا مرگ شوهرش باید از ازدواج خودداری نماید.)
انواع طلاق بائن
* طلاق زنی که بعد از ازدواج با او آمیزش نشده است.
* طلاق دختری که نُه سالش تمام نشده است.
* طلاق زن یائسه (زنی که دوران قاعدگی او برای همیشه متوقف شده است.)
* طلاق خُلع
* طلاق مُبارات
* طلاق سوم یا سه طلاقه
* نوع دیگری از طلاق نیز وجود دارد که طلاق حاکم شرع نام دارد. در این نوع طلاق و جدایی، حاکم شرع همسر (زن) شخصی را که نفقه و خرجی او را نمیپردازد و همچنین طلاقش نمیدهد، خود طلاق میدهد.
احکام طلاق بائن چیست؟
در طلاق بائن، زن در زمان عده به مرد محرم نیست و احکام زوجیت و زناشویی مانند الزام به اطاعت از شوهر، ارث بردن زن و شوهر از یکدیگر، حرمت خروج از منزل بدون اجازه مرد و الزام پرداخت نفقه و خرجی مرد نیز بر او جاری نمیشود.
* نکته: اگر زن باردار باشد، بر مرد واجب است که تا زمان زایمان، نفقه او را پرداخت نماید.
تبدیل طلاق بائن به طلاق رجعی
همان طور که گفته شد طلاق بائن طلاقی است که در آن بعد از خوانده شدن صیغه طلاق زوجیت بین زن و شوهر از بین رفته و حق رجوع و بازگشت زوج (مرد) نیز از بین میرود. در این طلاق زن مهریهاش را به مرد میبخشد و در عوض طلاق میگیرد. با این وجود زن میتواند پس از طلاق و جدایی در مدت عده، مهریهی بخشیده شدهی خود را درخواست نماید. اگر چنین اتفاقی رخ دهد طلاق از حالت بائن خارج شده و به طلاق رجعی تبدیل میگردد و مرد حق رجوع پیدا میکند.
انواع طلاق طلاق بائن
طلاق خلع
یکی از انواع طلاق بائن، طلاق خلع است. طلاق خلع به این صورت است که زن چنان از زندگی ناراضی است و نسبت به شوهر خود کراهت دارد که علاوه بر اینکه مهرش را میبخشد، مال دیگری هم میدهد تا شوهر او را طلاق دهد. طلاق خلع همان طلاق از طرف زن است. برخی از فقهای شیعه طلاق خلع را ایقاع میدانند. (ایقاع: عمل حقوقی که به اراده یک نفر باشد).
فدیه چیست؟
به پول و یا هر مال دیگری که زن با اختیار و رضایت خود به مرد میدهد تا او را طلاق دهد، فدیه گفته میشود. این هزینه میتواند کمتر و یا بیشتر از مهریه باشد.
طلاق مبارات
طلاق مبارات در حقیقت همان طلاق توافقی است. در طلاق مبارات زن و شوهر هر دو حاضر به ادامه زندگی مشترک نیستند، بنابراین با توافق بر سر تمام مسائل از جمله مسائل مالی و حقوقی و در صورت داشتن فرزند بر سر حضانت و سرپرستی فرزند طلاق میگیرند.
تفاوت طلاق خلع و مبارات
۱- در طلاق مبارات، کراهت به ادامه زندگی مشترک از سوی هر دو (زن و شوهر) است، ولی در طلاق خلع کراهت یک طرفه و از سوی زن میباشد.
۲- در طلاق خلع، مرد میتواند بیشتر از مهریه از زن بگیرد، اما در طلاق مبارات این حق را ندارد.
۳- در طلاق خلع نیاز نیست که با لفظ، طلاق و جدایی صورت گیرد، اما در طلاق مبارات حتماً باید طلاق با لفظ باشد.
سه طلاقه کردن یعنی چه؟
سه طلاقه کردن از انواع طلاق بائن است. سه طلاقه کردن بدین صورت است که:
مرد، همسر خود را طلاق رجعی بدهد، سپس در ایام عده به او رجوع نماید و مواقعه (نزدیکی) صورت بگیرد و در طهر و پاکی بعدی دوباره همسر خود را طلاق بدهد و این مسئله سه بار تکرار شود. بعد از سه بار، دیگر مرد حق رجوع ندارد، یعنی زن سه طلاقه شده است و طلاق سوم به منزله طلاق بائن (طلاق بدون رجوع) میباشد.
سه طلاقه چگونه باطل میشود؟
در صورتی سه طلاقه باطل میشود و مرد اجازه ازواج دوباره با همان زن را پیدا میکند که زن یک بار با مردی دیگر ازدواج کند که به آن مرد محلل گویند؛ سپس طلاق بگیرد، بعد از طلاق، میتواند با همان مردی که او را سه طلاقه کرده دوباره ازدواج کند.
۲- طلاق رِجعی
طلاق رِجعی، طلاقی است که مرد میتواند تا زمانی که عده زن پایان نیافته، بدون نوشتن عقد نکاح و ازدواج جدید به همسر (زن) خود رجوع و بازگشت نماید. بازگشت مرد به سوی همسر خود در چنین طلاقی ممکن است با ادای لفظ یا انجام فعلی صورت گیرد. در واقع اگر طلاق رِجعی باشد، نکاح و ازدواج به صورت قطعی باطل نشده است و اگر زن در این مدت از شوهر خود تمکین (اطاعت) نماید به او نفقه و خرجی تعلق گرفته و در غیر این صورت به او نفقه تعلق نمیگیرد. به چنین طلاقی، طلاق رجعی و به چنین زنی مطلقه رجعیه گفته میشود.
مطلقه رجعیه زوجه حقیقی است یعنی چه؟
آنچه از ادله شرعی استنباط میشود؛ این است که مطلقه رجعیه در زمان عده، زوجه (زن) حقیقی است و تمامی آثار زوجیت و زناشویی بر او و همسرش مترتب (استوار)است. در نتیجه میتوان از قاعدهای با عنوان «مطلقه رجعیه، زوجه حقیقی است» نام برد.
مزایای طلاق رِجعی
* امکان رجوع زوجین فرصت مناسبى براى دوام خانواده و جلوگیرى از متلاشى شدن آن است.
* زنی که در عده طلاق رجعی است، در حکم زوجه (زن) است و نفقه وی بر عهده شوهر میباشد و حق دارد در منزل او سکونت داشته باشد و حتى از او ارث میبرد. این مسئله نوعى حمایت معیشتى از زن میباشد.
* حق رجوع، یک امتیاز فردى نیست که به نفع شوهر در نظر گرفته شده باشد، بلکه اختیارى و در راه مصلحت خانواده و مهلتى براى تصمیم بهتر است.
* اسقاط آن طلاق را «بائن» میکند، که به زن لطمه میزند، زیرا دیگر نمیتواند از حقوق زناشویى مانند نفقه و ارث برخوردار شود.
ثبت رجوع در طلاق رِجعی چگونه است؟
اگر مرد در دوران عده رجوع کند؛ با این رجوع، ازدواج قبلی با تمام آثاری که داشته ادامه پیدا کرده و نیازی به ازدواج مجدد نمیباشد. ثبت رجوع و بازگشت بر صحیح بودن آن لازم نیست، اما ثبت آن الزامی است و زوج (مرد) ملزم به ثبت رجوع میباشد و در صورت عدم ثبت آن به پرداخت جزای نقدی و یا تحمل حبس محکوم خواهد شد.
حقوق زوجین در طلاق رِجعی چیست؟
در طلاق رجعی جدا از این که در مدت عده، شوهر حق رجوع دارد، زن و شوهر حقوق و تکالیفی را نیز دارا میباشند که با حقوق و تکالیف طلاق بائن تفاوت دارد.
از جمله این حقوق میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
۱- در صورت فوت یکی از زوجین، طرف مقابل از او ارث میبرد.
۲- زوجه مستحق دریافت نفقه و خرجی است.
۳- در صورت فوت یکی از زوجین، امکان غسل دادن او توسط طرف دیگر وجود دارد.
۴- زکات فطره مطلقه رجعیه برعهدهی شوهر میباشد.
۵- هزینه کفن مطلقه رجعیه برعهده شوهر است.
۶- نزدیکی شوهر در مدت عده به مطلقه رجعیه، رجوع محسوب میشود، حتی اگر شوهر قصد رجوع نداشته باشد.
۷- خواستگاری از مطلقه رجعیه چه به صراحت و چه به اشاره جایز نمیباشد.
۸- در صورت زنای هر یک، زنای آنها محصنه است و با اجتماع شرایط رجم (سنگسار) میشوند.
۹- قسم یاد کردن مبنی بر ترک روابط زناشویی برای مطلقه رجعیه صحیح است.
۱۰- تا زمانی که مطلقه رجعیه در عده است، شوهر نمیتواند خواهر او را به همسری بگیرد.
۱۱- حق ازدواج مرد ساقط است.
۱۲- زنا با مطلقه رجعیه در حال عده، باعث حرمت ابدی (حرام شدن همیشگی) است.
۱۳- اگر شوهر فوت نماید، مطلقه رجعیه باید عده وفات نگه دارد.
۱۴- برای حج مستحب، اجازه شوهر برای مطلقه رجعیه شرط است، اما در حج واجب، اجازه شرط نمیباشد.
با وجود پیشبینی این حقوق و تکالیف در مورد مطلقه رجعیه که منزلت او را تا شأن یک همسر حقیقی افزایش میدهد،گویا که اصلاً طلاق و جدایی صورت نگرفته است. برخی فقها وی را در مدت عده در حکم زوجه دانسته و بعضی دیگر او را زوجه حقیقی محسوب می کنند.
شاید به مطالب زیر علاقه مند باشید :
۱ – تخفیف مجازات جرم کلاهبرداری
۲ – مهریه چیست ؟
ارسال دیدگاه